Barnamálaráðherrann Ásmundur Einar Daðason er nýjasti gesturinn í Podcasti Sölva Tryggvasonar. Fyrir nokkru síðan varð kúvending í lífi hans þegar hann ákvað að opna á áföll í æsku, sem höfðu legið eins og steinn í maganum á honum í gegnum allt lífið. Hann talar í þættinum um mikilvægi þess að gefa börnum rödd og eitt af því sem ætti að gera væri að lækka kosningaaldur.
,,Mín skoðun er sú að við eigum að lækka aldur þegar kemur að atkvæðisrétti fólks. Við eigum að auka raddir barna og unglinga í samfélaginu. Þau eru mjög oft með ótrúlega skynsama sýn á hlutina ef við bara leyfum okkur að hlusta. Og ég er alveg sannfærður um að ef við leyfum þeirra röddum að fá meira vægi mun það breyta því hvernig við fullorðna fólkið hugsum hlutina. Þessi einlægni sem börnin eru með er oft nákvæmlega það sem skortir í samfélaginu. Ég veit ekki alveg hversu mikið við eigum að lækka kosningaaldurinn, en ég held að það sé mjög skynsamlegt að lækka hann eitthvað.“
Hann þekkir það af eigin raun að eiga flókna og erfiða barnæsku og vera barn sem fékk ekki næga rödd og aðstoð í kerfinu.
„Foreldrar mínir skilja þegar ég er 5 ára gamall og mamma flutti í bæinn og ég með henni. Það var mikil áfengisnotkun á heimilinu og svo hefur mamma átt við mikil andleg veikindi að stríða líka. Það voru tíð makaskipti hjá henni og margir af þessum mönnum voru miklir ógæfumenn og það var algengt að það væri ofbeldi inni á heimilinu. Þegar við bjuggum til að mynda í Noregi byrjuðum við á að búa í hjólhýsi og mamma kynntist manni sem var mikill áfengissjúklingur og beitti hana miklu ofbeldi. Það var ekkert óeðlilegt að hún færi út á föstudegi og kæmi á laugardagskvöldi til baka, eða að hún kæmi heim um miðja nótt og þá byrjaði ofbeldi og ég þurfti bara að snúa mér á hina hliðina. Þetta hvílir í raun á manni alla ævi. Á einhverjum punkti fann ég rosalega mikla reiði í garð bæði mömmu og pabba, sem endaði með því að ég var farinn að springa. Og þó að ég sé búinn að fyrirgefa þetta er þetta eitthvað sem kemur og fer og mér líður oft eins og ég sé að spila slönguspilið alla daga. Öll tilfinningaleg samskipti verða mjög brengluð hjá manni sjálfum eftir svona æsku og ég er enn að vinna í því,“ segir Ásmundur Einar og heldur áfram:
,,Við fluttum gríðarlega oft og á mínum grunnskólaaldri var ég í sjö grunnskólum. Þegar ég var kominn í áttunda bekk og það átti að fara að flytja einu sinni enn hugsaði ég með mér að ég gæti ekki meira af þessum flutningum. Ég tek það skýrt fram að ég elska móður mína og þykir mjög vænt um hana og átta mig á því hversu erfitt þetta hefur verið fyrir hana í gegnum árin. Hún missti báða foreldra sína fyrir tvítugt og mamma hennar brann inni þegar hún var með stóru systur hennar nýfædda. Hún hefur þurft að bera hluti á sálinni allt lífið sem eru gífurlega erfiðir. En þegar ég opnaði fyrst á mína sögu opinberlega bar ég það undir bæði pabba og mömmu og systkini mín og það var ferðalag að fara í gegnum það. Sumt af þessum höfðum við mamma aldrei rætt okkar á milli. Fyrir nokkrum árum hefði ég aldrei setið hérna og talað við þig um þetta á þennan hátt. En þegar ég tók skrefið og ákvað að ég væri að berjast fyrir börn á Íslandi fann ég að það breytti mér og það er á vissan hátt mín ,,þerapía“. Mér líður vel að elta þetta, þó að ég viti ekki alveg hvert það tekur mig eða af hverju það er þannig, en ég finn bara að það er rétt. Ég á enn mína vondu daga þó ég sé ráðherra og það sé mikið að gera. Ég á mína daga þar sem ég fæ bara stein í magann og ligg uppi í rúmi og leggst á hina hliðina og hugsa: ,,Ég get þetta ekki lengur“, en þá þarf maður að hugsa betur um sjálfan sig og vinna í sjálfum sér, af því að þetta gerist ekki að sjálfu sér.“
Í þættinum talar Ásmundur Einar líka um fangelsin í landinu.
,,Fangelsin eru á einhvern hátt það þyngsta í félagslega kerfinu. Og þó að það séu einstaklingar þar inni sem eru á einhvern hátt siðblindir þá er stærsti hlutinn af föngum einfaldlega strákar og stelpur, sem er búið að brjóta þannig niður að það er eiginlega ótrúlegt að þau séu enn á lífi. Maður hugsar bara hvernig það hafi mátt gerast að enginn hafi aðstoðað þessa einstaklinga fyrr á lífsleiðinni. Ég hef sest niður með föngum af því að ég vil skilja aðstæður þeirra og ég hef meira að segja farið í ,,Svett“ hjá Tolla Morthens með föngum og þar hef ég fundið það svo skýrt að það er enginn munur á mér og þeim. Þegar ég spjallaði við einn þeirra um hans sögu og mína fann ég mjög sterkt að það væri algjörlega tilviljunum háð að ég væri þar sem ég væri og hann væri þar sem hann væri. Þetta hefði alveg getað verið öfugt. Í fangelsunum er oft að sjá ljótasta endann á því þegar samfélagið hefur svikið börnin sín.“
Ásmundur Einar segir að tvennt hafi verið skrýtið fyrst um sinn eftir að hann varð ráðherra.
,,Það sem mér fannst erfiðast við að verða ráðherra var aðallega tvennt. Annars vegar að tapa stjórnuninni á eigin tíma og vera allt í einu kominn með ritara sem á að halda utan um dagbókina manns. Mér finnst ég alltaf vera að flýja og fela mig frá ritaranum mínum til að það sé ekki tekin af mér of mikil stjórn. Hitt er svo að vera allt í einu með bílstjóra og mega ekki keyra sjálfur, en ég var fljótur að koma mér út úr því og keyra bara á bílaleigubíl. Það eru reglur um að ráðherrarnir séu með bílstjóra og fólkið í kring vildi ekki að ég væri að keyra sjálfur og alls ekki ráðherrabílinn. Þá bað ég bara um Skoda Octavia eins og túristarnir og það gekk eftir. Mér finnst best að keyra sjálfur, en bílstjórinn keyrir mig oft innanbæjar,“ segir Ásmundur og heldur áfram:
,,Það er mikið tækifæri að fá að vera ráðherra í 4 ár. Á einhverjum punkti áttaði ég mig á því að ég yrði að nota alla mína orku í að reyna að nýta þetta tækifæri sem best. Ég hef lært mikið í stjórnmálum og tekið þátt í alls kyns málefnum, en þetta er sá málaflokkur sem ég brenn fyrir og við erum komin lengra en ég hefði þorað að vona á þeim tíma sem ég hef setið í embætti.“
Í þættinum talar Ásmundur opinskátt um aðstæður sínar í barnæsku. Hann fer líka yfir ástríðuna fyrir málefnum barna og allt það sem samfélagið getur gert til að bæta aðstæður barna og unglinga sem standa höllum fæti.
Þáttinn í heild má sjá hér að neðan: