Inngangsorð: Að opna hugann
Innihald þessarar greinar hefur verið birt á ýmsum vettvöngum.
Áður en ég kynni hana hér, leyfið mér að setja fram nokkur inngangsorð. Nokkrir Íslendingar hafa brugðist við með reiði og hneykslun eftir að hafa lesið greinina.
Slík viðbrögð eru óþörf. Ég bið ykkur að nálgast þetta með ró og opnum huga.
Dharmískar hefðir og hindúismi
Ég skrifa út frá sjónarhorni dharmískra hefða hindúisma, þeirrar elstu af hinum fornu straumum hugsunar sem komu fram á Indlandi og lagði grunninn að búddisma, jainisma og sikhisma.
Þessar hefðir leitast ekki við að þvinga fólk til trúar eða umbreyta því með valdi. Við setjum fram hugmyndir okkar, rökræðum kosti þeirra og vonumst til að sannfæra þá sem eru opnir fyrir nýjum sjónarmiðum.
Viðhorf okkar er einfalt: ef þú hefur fundið þína leið til hins guðlega innan eigin hefðar, þá er það tilefni til fagnaðar, ekki ágreinings.
Rökin í Genesis: Yfirráð eða samhljómur?
Á Vesturlöndum vitna kjötætur oft í Genesis 1:26: „Látið þau drottna yfir öllum lifandi skepnum,“ sem siðferðislega réttlætingu fyrir yfirráðum yfir dýrum og þeim vélrænu hryllingi sem fylgir iðnvæddum búskap.
Að mínu mati endurspeglar þetta snauða siðferðiskennd – sem leggur áherslu á arðrán frekar en vernd, nautn frekar en samkennd.
Þó er í Biblíunni annar kafli sem veitir andstæðu – og á dýpri samhljóm með hugmyndinni um Ahimsa.
Í Genesis 1:29 kemur upphaflega fyrirmælið fram: „Ég gef ykkur öll fræberandi jurtatré til fæðu.“ Hér er framtíðarsýnin ekki slátrun heldur samhljómur – heimur þar sem lífið blómstrar óþjakað af óþarfa þjáningu skynverunda.
Þessi síðari, mannúðlegri sýn samræmist mun betur þeim göfugu hvötum sem leiða mannlega siðmenningu áfram.
Iðnvæddur búskapur er blettur á sameiginlegri samvisku okkar, og réttlæting hans með helgiritum kallar á bæði gagnrýni og ígrundun.
Ahimsa: Meginreglan um minnstan skaða
Ég vil nálgast þetta efni út frá sjónarhorni Ahimsa, hugtaks sem er að mestu óþekkt á Íslandi.
Ahimsa á rætur sínar í sanskrít orðinu himsa, sem þýðir skaði eða meiðsli. Ahimsa er andstæða þess, og merkir meginregluna um að valda ekki skaða eða meiðslum.
Þessi forna hindúahugmynd, sem einnig er mikilvæg í búddisma og jainisma, er hnitmiðuð í setningunni:
Ahimsa Paramo Dharma—Að valda ekki skaða er æðsta Dharma.
Ahimsa tengist náið kenningunni um Karma, siðferðislegu reikningsdæmi mannlegra gjörða, en stendur einnig sjálfstætt sem leiðarljós um siðferðilegt líferni.
Í framkvæmd leggur Ahimsa áherslu á meginregluna um minnstan skaða. Þar sem viðurkennd er sú staðreynd að lífið krefst óhjákvæmilega einhverra skaða, hvetur hún til meðvitaðrar lágmörkunar.
Mikilvægast er að þessi meginregla tekur til allra skynverunda, ekki aðeins manna, og gerir samúð að eðlilegum fylgifiska Ahimsa.
Ahimsa í sögulegu samhengi: Keisarinn Ashoka
Indverski keisarinn Ashoka gerði Ahimsa að opinberri stefnu á 3. öld f.Kr.—fyrsta skráða dæmið um ríki sem vefur samúð með dýrum inn í stjórnarhætti sína.
Steinsteypt boðorð Ashoka, sem finnast víðsvegar um Indland, sýna samfélag sem leggur áherslu á siðferðilegan taumhald og velferð allra skynverunda.
Þessi nálgun er í hrópandi andstöðu við nútíma ný-vegan hreyfingu, sem oft tekur upp ósveigjanlega afstöðu.
Þó að samtök eins og PETA líti á sig sem brautryðjendur í réttindabaráttu dýra, þá er stefna Ashoka yfir 2000 árum á undan þeim.
Ahimsa, matarvenjur og innflytjendur
Hugleiðum Ísland á fyrri tímum, þar sem lifun krafðist hvalveiða, sauðfjárslátrunar eða fiskveiða.
Í landi þar sem matur var af skornum skammti samræmdist það að taka líf dýra samfélagsþörfum fullkomlega meginreglunni um Ahimsa.
Það sem reglan krefst hins vegar er yfirvegun. Gjörðir sem eiga rætur í henni verða að spretta af nauðsyn, ekki þægindum eða nautnahyggju.
Ahimsa býður einnig sjónarhorn til að skoða innflytjendastefnu Íslands. Spár gefa til kynna að Íslendingar gætu orðið minnihluti í eigin landi innan nokkurra áratuga.
Að leyfa stórfellda innflutning einstaklinga sem aðhyllast trúarbragð sem er fjandsamlegt íslenskum hefðum og gildum er ofbeldi gegn íslenskri fjölskyldu.
Ahimsa, í þessu samhengi, styður vernd íslenskrar menningar og þjóðarvitundar sem réttmæta sjálfsvarnarstefnu.
Ahimsa sem áttaviti fyrir betra líf
Hvort sem hún er beitt í matarvenjum eða varðveislu íslenskrar arfleifðar veitir Ahimsa siðferðislegan áttavita.
Hún leiðir okkur ekki aðeins til persónulegs þroska heldur einnig til samhljóms milli manna og náttúru.
Að tileinka sér þessa fornu visku er ekki aðeins leið til innri umbreytingar, heldur leið til að skapa heim þar sem jafnvægi, samkennd og ábyrgð eru í fyrirrúmi.
Þetta er sú sýn sem mannkynið þarf á að tileinka sér til að mæta áskorunum síbreytilegs nútímasamfélags.
Rajan Parrikar fæddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurbættur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com