Nýársnóttin er sannkölluð sprengihátíð á Íslandi, þar sem fjölskyldur og vinahópar safnast saman til að fagna nýju ári með því að skjóta upp flugeldum. Þetta er stór hluti af íslenskri hefð og gleði, en daginn eftir er staðreyndin sú að leifar þessarar skemmtunar liggja víðsvegar um landið. En hvað verður um alla þessa flugelda—og hversu mikið rusl skilar sér úr þeim á heimsvísu?
Flugeldar og íslenskur umhverfisveruleiki
Á Íslandi safnast ár hvert mikið magn af rusli saman eftir flugeldaskot nýársnætur. Samkvæmt nýlegri skýrslu Umhverfisstofnunar er talið að yfir 200 tonn af rusli safnist saman á nýársdag vegna flugelda á landsvísu. Þetta inniheldur allt frá pappa- og plastleifum til stál- og efnaleifa úr sjálfum sprengjunum. Sveitarfélög víðsvegar um landið taka þátt í hreinsunarátaki daginn eftir, þar sem starfsmenn og sjálfboðaliðar safna ruslinu saman. Þrátt fyrir mikla hreinsun er alltaf eitthvað sem sleppur í náttúruna, þar sem það getur valdið mengun og skaða fyrir dýr og gróður.
Heimsmyndin: Flugeldaúrgangur á stórum skala
Ef við horfum út fyrir landsteinana, þá er magnið ógnvænlegt. Á heimsvísu er talið að yfir 5 milljónir tonna af úrgangi skapist árlega vegna flugeldaskota, mestmegnis um áramót. Þetta er sérstaklega áberandi í löndum eins og Kína og Indlandi, þar sem flugeldar eru stór hluti af menningu og hátíðum.
Flugeldar innihalda ýmis efni, svo sem kalíumnítrat, brennistein, kol og málma, sem eru notuð til að skapa litbrigðin og hljóðin sem við þekkjum. Þegar þessar sprengjur springa, leysast efnin út í andrúmsloftið og geta haft áhrif á loftgæði, auk þess sem leifar þeirra lenda á jörðinni og mynda föst rusl. Einnig má ekki gleyma þeim neikvæðu áhrifum sem plast og málmar hafa á hafið þegar þær leifar enda þar.
Hvað er hægt að gera?
Umhverfisvænni flugeldar eru nú þegar til og hafa verið notaðir í sumum löndum. Þessir flugeldar eru gerðir úr lífrænum efnum og brotna hraðar niður í náttúrunni. Auk þess eru sumir framleiðendur farnir að minnka plastnotkun og nota pappír í staðinn fyrir málm og plast.
Á Íslandi gæti verið gott að skoða hvort hægt sé að minnka magnið af flugeldum sem seldir eru eða auka vitund almennings um mikilvægi þess að hreinsa upp eftir sig. Hreinsunarverkefni eins og þau sem sveitarfélög og björgunarsveitir standa fyrir eru mikilvæg, en þau þurfa meiri stuðning og fjárveitingar til að tryggja að ruslið skaðar ekki umhverfið.
Hvernig getum við sem einstaklingar lagt okkar af mörkum?
- Hreinsa upp eftir okkur: Eftir að við skotum upp flugeldum er mikilvægt að safna leifunum saman og skila þeim í þar til gerða gáma.
- Velja umhverfisvæna flugelda: Leitaðu eftir framleiðendum sem leggja áherslu á sjálfbærni.
- Minnka notkun: Kannski er hægt að nota minna magn flugelda og leggja meiri áherslu á samkomur og ljósasýningar.
Ef við tökum þessi skref getum við vonandi lágmarkað þann skaða sem flugeldanotkun hefur á náttúruna. Nýársnóttin getur áfram verið hátíðleg án þess að skilja eftir sig slíka mengunarsporið.
Á meðan flugeldar eru óaðskiljanlegur hluti af nýársfögnuði margra, er ljóst að þeir hafa veruleg áhrif á umhverfið. Með aukinni vitund og breyttum venjum getum við þó haft jákvæð áhrif og tryggt að náttúran verði áfram heilbrigð fyrir komandi kynslóðir.