Frjósemi íslenskra kvenna hefur aldrei verið minni frá upphafi mælinga og því hægt að segja að algjört hrun sé í fæðingum barna hér á landi. Þetta kemur fram í nýjustu tölum Hagstofunnar. Þar kemur fram að yfirleitt er miðað við að frjósemi þurfi að vera um 2,1 barn til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma litið.
„Fyrir utan síðustu þrjú ár þarf að fara aftur til ársins 1870 til að finna ár þar sem fæðingartíðni mæðra undir tvítugu fór undir fjögur börn á hverjar 1.000 konur.“
„Fjöldi lifandi fæddra barna á Íslandi árið 2023 var 4.315 sem er fækkun frá árinu 2022 þegar 4.382 börn fæddust. Alls fæddust 2.257 drengir og 2.058 stúlkur en það jafngildir 1.097 drengjum á móti hverjum 1.000 stúlkum,“ segir í skýrslu Hagstofunnar en þar er jafnframt tekið fram að helsti mælikvarði á frjósemi er fjöldi lifandi fæddra barna á ævi hverrar konu.
„Árið 2023 var frjósemi íslenskra kvenna 1,59 og hefur hún aldrei verið minni frá því að mælingar hófust árið 1853. Árið 2022 var frjósemi 1,67 en það er næst minnsta frjósemi sem mælst hefur hér á landi. Frjósemi hefur ekki farið upp fyrir 2,0 hér á landi síðan árið 2012 þegar hún var 2,1.“
Þá kemur einnig fram að fæðingartíðni mæðra undir tvítugu hafi í fyrra verið 3,7 börn á hverjar 1.000 konur. Það segir Hagstofan að sé afar lágt í samanburði við tímabilið 1961-1965 þegar hún fór hæst en þá fæddust 84 börn á hverjar 1.000 konur undir tvítugu: „Fyrir utan síðustu þrjú ár þarf að fara aftur til ársins 1870 til að finna ár þar sem fæðingartíðni mæðra undir tvítugu fór undir fjögur börn á hverjar 1.000 konur.“
Meðalaldur mæðra hækkað jafnt og þétt
„Frá árinu 1932 til ársins 2018 var aldursbundin fæðingartíðni alltaf hæst í aldurshópunum 20-24 ára og 25-29 ára en árið 2019 varð sú breyting að fæðingartíðnin reyndist hæst innan aldurshópsins 30-34 ára. Það sama átti við um árið 2023 en þá fæddust 108,0 barn á hverjar 1.000 konur á aldursbilinu 30-34 ára en 102,1 á aldursbilinu 25-29 ára og hefur fæðingartíðni aldrei verið svo lág á því aldursbili,“ segir Hagstofan sem bætir við að meðalaldur mæðra hafi hækkað jafnt og þétt síðustu áratugi.
„Eignast konur nú sitt fyrsta barn að jafnaði síðar á ævinni en áður. Frá byrjun sjöunda áratugarins og fram yfir 1980 var meðalaldur frumbyrja undir 22 árum en eftir miðjan níunda áratuginn hefur meðalaldur farið hækkandi og var 28,9 ár í fyrra.“
Um gögnin frá Hagstofunni
Sú breyting var gerð árið 2024 að tölur um fæðingar ná til allra barna mæðra sem eru metnar með búsetu á Íslandi, hvort heldur sem þau eru fædd innanlands eða utan. Börn sem fædd eru á Íslandi af mæðrum sem metnar eru með búsetu erlendis eru fyrir vikið ekki talin með. Þessi breyting gildir frá og með 2011 en fyrir þann tíma er miðað við lögheimili móður við fæðingu barns.
Hagstofa Íslands hefur endurbætt aðferð sína við útreikninga á mannfjölda. Hingað til hefur íbúafjöldi eingöngu byggt á skráningu lögheimilis í þjóðskrá. Ný aðferð byggir á breiðari grunni opinberra gagna; skattagögnum og nemendagögnum auk þjóðskrár.