Eitt af því sem hefur breyst verulega eftir árið 2001 er hvernig fólk upplifir stríð, átök og ójöfnuð. Þó að tölfræðilegar upplýsingar sýni að dauðsföll vegna stríðsátaka og ofbeldis hafi minnkað, hefur fólksvitund um átök og ójöfnuð aukist til muna. Þetta er að miklu leyti vegna tilkomu samfélagsmiðla og netmiðla sem veita aðgang að fréttum og atburðum í rauntíma.
Samfélagsmiðlar eins og X, Facebook og Instagram, ásamt fréttaveitum sem birta fréttir samstundis líkt og Nútíminn, hafa gert það að verkum að fólk er í stöðugu sambandi við hræðilegar fréttir um átök, óréttlæti og ofbeldi hvar sem er í heiminum.
Áætlaður heildarfjöldi látinna (1945-2000):
Stríð: Um 30-40 milljónir látinna.
Hryðjuverk: Nokkur þúsund látin.
Áætlaður heildarfjöldi látinna (2001-2023):
Stríð: Um 2-3 milljónir látinna.
Hryðjuverk: Nokkur þúsund látin.
Þar sem fjölmiðlar hafa tilhneigingu til að einblína á neikvæðar fréttir—með áherslu á átök, hryðjuverk og ójöfnuð—verður skynjun fólks sú að heimurinn sé hættulegri og meira í upplausn en hann raunverulega er.
1. „Fölsk rauntíma áhrif“:
Með flæði rauntíma frétta og samfélagsmiðlaupplýsinga fær fólk tilfinningu fyrir því að átök séu stöðug og víðtækari en áður. Til dæmis þegar árás á sér stað í einu landi, þá er hún samstundis birt á netinu, og margir fá tilfinningu fyrir því að slíkar árásir séu sífelldar og um allan heim. Það sem áður hefði komið fram í takmörkuðum fréttaflæðisritum eins og dagblöðum, er nú síendurtekið á samfélagsmiðlum og fréttaveitum, sem veldur skynjun á viðvarandi hættu.
2. Hnattrænn sýnileiki á átök og óréttlæti:
Áður en internetið og samfélagsmiðlar urðu ríkjandi, höfðu flestir aðeins takmarkaðar upplýsingar um átök í öðrum löndum eða á öðrum heimsálfum. Í dag er hægt að sjá myndbönd, viðtöl og fréttir frá átakasvæðum innan sekúndna. Hvers kyns ofbeldi, óréttlæti gagnvart minnihlutahópum eða kynferðislegt misrétti fær víðtækari umfjöllun. Þótt þetta sé jákvætt í baráttunni fyrir mannréttindum, eykur það einnig á tilfinninguna um að slíkur ójöfnuður sé umfangsmeiri en áður.
3. Samfélagsmiðlar og samskipti milli stétta og kynja:
Á samfélagsmiðlum hefur umræðan um ójöfnuð á milli kynja og stétta aukist mikið. Hreyfingar eins og #MeToo og #BlackLivesMatter hafa vissulega beint kastljósinu að ákveðnu óréttlæti, en á sama tíma hefur þessi aukna umfjöllun skilið eftir þá tilfinningu hjá sumum að misrétti sé víðtækara en í raunveruleikanum. Þegar allt er birt á stafrænu formi og deilt með milljónum notenda, verður það sýnilegra en nokkru sinni áður.
4. Mælanlegur munur á skynjun og veruleika:
Rannsóknir hafa sýnt að fólk hefur tilhneigingu til að ofmeta tíðni stríðs, glæpa og ofbeldis í heiminum þegar það er stöðugt útsett fyrir slíkum fréttum á samfélagsmiðlum. Skynjun þessara þátta getur leitt til röskunar á raunverulegum framgangi í friði og jöfnuði, þar sem neikvæðar fréttir verða meira áberandi. Þetta býr til hugmyndir um að ástandið sé verra en það er, jafnvel þó að tölfræðin sýni fram á verulegan bata.
Niðurstaðan gæti því verið sú að aukin upplýsingagjöf valdi villandi skynjun
Heimurinn batnandi fer…
Samanburðurinn á stríðum og hryðjuverkum fyrir og eftir 2001 sýnir að þrátt fyrir mikilvæg átök og hryðjuverk eftir 2001 hefur heimurinn orðið friðsælli í heild sinni. En vegna ótrúlegrar hröðunar í upplýsingaflæði á samfélagsmiðlum og netmiðlum hafa almenningsálitið og skynjunin á heimsástandinu breyst. Fólk hefur meiri aðgang að upplýsingum en áður og sér oftar fréttir af átökum, ójöfnuði og óréttlæti sem gefur þá tilfinningu að heimurinn sé í meiri upplausn en í raun og veru.
Samfélagsmiðlar, með neikvæðum fréttum í forgrunni, styrkja þessa skynjun um að stríð og ójöfnuður séu stöðugt að aukast, þrátt fyrir verulegar framfarir í friðarmálum og jöfnuði.
Yfirlit yfir helstu stríð og hryðjuverk frá 1945 til dagsins í dag, ásamt námunduðum mannfallstölum í tilteknum átökum. Athugið að tölurnar eru nálgun, þar sem nákvæmur fjöldi látinna er oft óljós.
Frá 1945 til ársins 2000
Helstu stríð:
Víetnamstríðið (1955-1975):
Talið hafa kostað yfir 2 milljónir mannslífa.
Kóreustríðið (1950-1953):
Um 2-3 milljónir létust.
Átök milli Indlands og Pakistans (1947, 1965, 1971):
Þúsundir til hundruð þúsunda létust.
Arabaríkin gegn Ísrael (1948, 1967, 1973):
Tugþúsundir létust.
Íranska byltingin og Íraks-Írans stríðið (1980-1988):
Yfir 1 milljón létust.
Stríðið í Afganistan (1979-1989):
Um 1-2 milljónir látinna.
Fólkstríðið í Kambódíu (1975-1979):
1,5-2 milljónir létust, aðallega í útrýmingarherferðum rauðu khmeranna.
Balkanskaga stríðin (1991-1995):
Um 100-150 þúsund létust.
Stríðið í Rúanda (1994):
Yfir 800 þúsund létust í þjóðarmorði.
Helstu hryðjuverk:
Munchen ólympíuleikarnir (1972):
11 Ísraelskir íþróttamenn létust.
Lockerbie sprengingin (1988):
270 létust.
Oklahoma sprengingin (1995):
168 létust.
Áætlaður heildarfjöldi látinna (1945-2000):
Stríð: Um 30-40 milljónir látinna.
Hryðjuverk: Nokkur þúsund látin.
Frá 2001 til dagsins í dag
Helstu stríð:
Stríðið gegn hryðjuverkum (2001- ):
Þúsundir látinna í Afganistan, Írak og víðar. Talið hafa kostað yfir 1 milljón mannslífa í heild.
Sýrlandsstríðið (2011- ):
Yfir 500 þúsund létust.
Stríðið í Jemen (2014- ):
Yfir 250 þúsund látust, þar af um 85 þúsund vegna hungurs.
Líbýa (2011):
Um 30-50 þúsund látust.
Úkraínustríðið (2014- ):
Áætlað að 450-500 þúsund hafi fallið (meðtalið stríðið eftir innrás Rússlands 2022).
Helstu hryðjuverk:
9/11 (2001):
2.977 létust.
Madrid sprengjuárásirnar (2004):
191 létust.
London sprengjuárásirnar (2005):
52 létust.
Mumbai hryðjuverkin (2008):
166 létust.
Bataclan hryðjuverkin í París (2015):
130 létust.
Árásin á Nýja Sjáland (2019):
51 létust.
Áætlaður heildarfjöldi látinna (2001-2023):
Stríð: Um 2-3 milljónir látinna.
Hryðjuverk: Nokkur þúsund látin.
Af þessum tölum er ljóst að mannfall í stríðsátökum var margfallt meira á árum áður en það hefur verið í nærliggjandi samtíma. 55 àr eru liðin frá 1945 til ársins 2000 sem gerir um 750 þús manns á ári en á þeim 23 árum sem liðin eru frá 2001 til dagsins í dag hafa þetta verið 170 þús manns á ári að meðaltali, sem er um 440% fleiri sem féllu á ári hverju fyrir árið 2000 aftur til ársins 1945.