SKE: Ef
maður trúir því að breytni manna ákvarði örlög þeirra á næsta tilverustigi, það
er að segja, að breytni manna ákvarði í hvaða líkama sálir þeirra taki sér
bólfestu í næsta lífi (sumsé, endurholdgun líkamans á forsendum
karmalögmálsins) – þá er vart annað hægt en að trúa því að Jökull Júlíusson,
söngvari Kaleo, hafi þolað hinar verstu sálarkvalir í fyrra lífi; að hann hafi
setið nauðugur árum saman í norður kóreskri dýflissu; að hann hafi þolað hundrað
ára einsemd og fimmtíu ára hugarangur – og að hann hafi umliðið fyrrgreinda
þjáningu á sérdeilis auðmjúkan og göfugan hátt. Í raun er hugmyndin um
endurholdgun á grundvelli karmalögmálsins eina mögulega leiðin til þess að
útskýra tilvist þessa manns fyrir ófrýnilegum, hæfileikasnauðum almúganum. Hvernig
réttlætir maður það að einn og sami maðurinn sé í senn föngulegur í útliti,
viðkunnanlegur í viðmóti, gáfulegur í máli og – gegn öllum líkindum
tölfræðinnar – gæddur röddu sem virðist skekja sérhvert kvenmannshné við
minnstu sveiflu? Einhver sanngjörn skýring hlýtur að liggja á bakvið þesskonar
genatískri slembilukku … Í síðustu viku hitti ég Jökul Júlíusson á heimili
mínu í miðbæ Reykjavíkur – og reyndi að átta mig betur á þessum auðmjúka Mosfellingi.
Viðtal: Ragnar Tómas
Viðmælandi: Jökull Júlíusson
Ljósmyndir: Allan Sigurðsson
(Tottandi bjórstútinn á dýrðlegum laugardagseftirmiðdegi hringir dyrabjallan líkt og að marrandi rödd Guðs sé að biðja mig um að rísa. Eilítið góðglaður stend ég upp úr sófanum og þrýsti á takkann á dyrasímanum, opna hurðina sem liggur að stigaganginum og lít niður í átt að útidyrahurðinni. Þar stendur maður, á að giska 1.80 cm á hæð, í hvítum flegnum bol með sveip í hárinu eins og íslenskur Presley. Ég þekki manninn sem Jökul Júlíusson. Hann heilsar mér og gengur svo inn í íbúðina í fylgd aðstoðarkonu sinnar, Rachel. Ég býð þeim bæði bjór og kaffi en Rachel afþakkar alfarið boð mitt á meðan Jökull biður um vatn. Ég læt vatnið renna í eldhúsinu, set djass á fóninn og sest síðan andspænis Rachel og Jökli í sófanum. Á meðan Rachel fellur ofan í símann líkt og Alice ofan í kanínuholuna, kveiki ég á diktafóninum.)
SKE: Þú varst að koma úr sveitinni, ekki satt?
Jökull: Jú, fljótlega eftir að ég kom heim þá fór ég austur með fjölskyldunni minni. Við strákarnir nýttum tímann og skutum myndband við lagið Save Yourself í Fjallsárlóni, við hliðina á Jökulsárlóni. Ég fékk hugmynd að myndbandinu í fyrra þegar við vorum að skjóta í Þríhnúkagíg og velti því fyrir mér: „Hvað getum við gert næst?“
(Í myndbandinu tekur Kaleo lagið Way Down We Go og syngur Jökull línuna „We get what we deserve.“ Karma.)
SKE: Erfitt að toppa það.
Jökull: Einmitt, en svo hugsaði ég: „Ætli að ég geti ekki farið í Jökulsárlón og skellti mér upp á jaka og spilað.“ Við keyrðum því upp á Lón og fundum hæfilegan jaka, stilltum upp hljóðfærunum, „sound check-uðum“ og spiluðum.
SKE: Nice.
Jökull: Já, vonandi að þetta komi vel út. Það var búið að vera fullkomið veður allan daginn en svo leið tíminn og þegar við loks stilltum okkur upp, ásamt tveimur strengjaleikurum, þá kom hellirigning. En vonandi að það spili bara inn í karakter lagsins. Strengjaleikararnir gátu náttúrulega ekkert spilað en við kýldum á þetta, fjórir. Það er alveg geggjað að þetta hafi gengið upp – hálf súrrealískt í rauninni. Eftir þetta fórum við beint til Akureyrar og spiluðum hálfgert leynigigg á Græna Hattinum. Þeir tónleikar voru einhvers konar „wrap up“ partí fyrir hópinn sem var að skjóta með okkur.
„Það er alveg geggjað að þetta hafi gengið upp – hálf súrrealískt í rauninni.“
– Jökull Júlíusson
SKE: Hvernig var stemningin á Græna Hattinum?
Jökull: Hún var geggjuð. Við spiluðum mikið þarna á sínum tíma. Eftir tónleikana þá röltum við yfir á götubarinn sem er þarna við hliðina á, en þar voru Gaukur félagi okkur, sem er munnhörpuleikari, ásamt Bandaríkjamanni sem spilar á kontrabassa. Við spiluðum langt fram eftir nóttu.
(Ég velti þessari atburðarás fyrir mér, en hún hlýtur að vera merki um einlæga ástríðu fyrir tónlist. Þetta er eins og körfuboltamaðurinn sem spilar leik í deildinni og fer svo beint út á malbikið og skýtur hundrað þrista … Ég hugsa til þess tíma þegar ég sá Kaleo fyrst.)
SKE: Ég sá Kaleo fyrst á Ljósanótt á Thai Keflavík, sennilega árið 2012.
Jökull: Nei!
SKE: Mig minnir að eigandi staðarins hafi beðið um Vor í Vaglaskógi svona fjórum sinnum.
(Þetta var rétt áður en lagið fór í almenna spilun. Ég man að ég hallaði mér upp að glugga staðarins og fylgdist með ölvuðum áheyrendum vagga við hljóma lagsins líkt og að þau væru dáleidd. Síðan þá hefur ýmislegt breyst, ímynda ég mér.)
SKE: Hver er stærsta breytingin á þínu lífi síðan þá?
Jökull: Úff … Það hefur mikið breyst. Maður er farinn að taka tónlistina alvarlega sem starfsferli. Það var ekkert endilega stefnan á sínum tíma. Ég var búinn að sækja um í Háskólanum og hafði klárað stúdentinn. Síðan þá hef ég stokkið á hvert tækifæri og reynt að fylgja þessu eftir. Það eru mikil forréttindi að vinna við það sem maður elskar.
SKE: Þú sást þetta ekkert endilega fyrir?
Jökull: Nei, þetta var fjarlægur draumur þá.
SKE: Þú ætlaðir í heimspeki, ekki satt?
Jökull: Ég ætlaði í heimspeki, skráði mig meira að segja tvisvar.
SKE: Af hverju heimspeki?
Jökull: Ég hef alltaf haft áhuga á heimspeki og sögu.
SKE: Lestu mikið?
Jökull: Þegar ég er að semja þá er ég mjög oft að vinna með ákveðið „concept“ og reyni að kynna mér efnið betur með lestri. Hvort sem það er þrælahald eða sögu Indíana í Bandaríkjunum. Það fylgir þessu oft ákveðin rannsóknarvinna.
SKE: Þú ert ansi lunkinn textasmiður. Textinn við Pretty Girls, til dæmis, er einfaldur en fallegur og alveg laus við klisjur. Íslendingar eru misgóðir að semja á ensku. Var þetta langt ferli?
Jökull: Ég var mjög duglegur að fara upp í bústað á þessum tíma sem ég samdi lagið. Þetta voru, að mig minnir, þrjár ferðir og í hverri ferð kom eitthvað nýtt. Ég skrifaði „verse-ið“ fyrst, svo innganginn þar á eftir og svo í síðustu ferðinni þá kom þetta allt heim og saman. Textinn kom frekar auðveldlega. Ég myndi segja að ferlið sé oft á tíðum langt, en það þýðir ekki að ég sé að eyða miklum tíma í hvert lag. Maður grípur í þetta þegar maður er í stuði og leggur það svo til hliðar.
SKE: Hvaðan kemur þessi enskukunnátta?
Jökull: Ég hef alltaf verið ágætur í ensku og því meira sem ég les og pæli því betri verð ég. Þetta er alveg eins með íslenskuna: Tungumálið er svo flott þegar þú nálgast það á réttan hátt. Vonandi að maður hafi eitthvað smá „touch,“ þó svo að það sé ekki mikið miðað við aðra. En það er gaman að heyra. Eins og ég segi þá skiptir máli að þetta sé einlægt. Þetta þarf ekki endilega að vera flókið.
(All the Pretty Girls byrjar með orðunum „All the pretty girls like Samuel.“ Í athugasemdakerfi Youtube er að finna mjög góða athugasemd við lagið eftir mann að nafni Samuel Joseph, en hann ritar „Samuel here … I can verify that none of the pretty girls like me.“)
SKE: Hvert er versta viðtalið sem þú hefur farið í? Það var eitt sem ég sá á netinu þar sem spyrillinn var í raun ekki með neinar spurningar, heldur lét hún bara eigin athuganir flakka og þið sátuð þarna frekar vandræðalegir.
Jökull: Já, eins og þú eflaust veist þá getur maður farið í viðtal í fínu jafnvægi og verið öruggur með sig en um leið og spyrillinn er ekki í góðu jafnvægi sjálfur þá myndast óþægileg stemming.
(Jökull hlær.)
Jökull: Spyrillinn stjórnar því hvort að þetta verði óþægilegt eða þægilegt.
(Ég kinka kolli og tel síðan sjálfan mig trú um að mér hafi tekist að skapa þægilega stemmingu. Hér sitjum við á Ránargötunni í rólegu umhverfi, léttur djass í gangi og ég byrjaði samræðuna með því að bjóða upp á bæði bjór og kaffi. Jökull brosir og rifjar upp gamla tíma.)
Jökull: Það var einu sinni bandarísk blaðakona sem mætti fyrir tónleika og smellti af nokkrum myndum, sagðist svo ætla að spjalla betur við okkur eftir tónleikana. Eftir giggið þá vorum að skemmta okkur með fólkinu frá plötufyrirtækinu baksviðs og það var eitthvað um brennivín og svona. Svo leið ekki á löngu að þessi blaðakona var orðin svo ölvuð að við neyddumst til þess að hringja í kærastann hennar. Ég man ekki hvernig við höfðum upp á honum en mig minnir að hann hafi farið með hana upp á spítala. Hún var gjörsamlega „out.“ Þetta var með eftirminnilegustu viðtölum.
SKE: Kom þetta viðtal svo út?
Jökull: Já, svo kom það bara út og hún hafði margt gott að segja!
(Við hlæjum. Ég er kominn á annan bjór og ákveð að róa mig aðeins í drykkjunni. Ég vil helst ekki að þetta fari á sama veg.)
Jökull: Hún þakkaði okkur svo fyrir og minntist ekkert á þetta. Hún var kannski í einhverri afneitun, líkt og þetta hafði ekkert gerst.
SKE: Það er oft eina vitið,
að taka „Men in Black“ á þetta
… Félagi minn sem starfaði lengi
sem blaðamaður sagði mér að það væri ávallt ein spurning sem maður ætti að
spyrja í hverju viðtali og hún er þessi: Hvernig myndirðu lýsa sjálfum þér?
Jökull: Já, þetta er erfið
spurning: Hvernig sér maður sjálfan sig og hvernig sjá aðrir þig …
(Þetta
er heimspeki. Hughyggja.)
Jökull: Ég myndi lýsa sjálfum
mér sem einbeittum og metnaðarfullum einstaklingi sem er tilbúinn að fylgja
eigin sannfæringu. Ég veit ekki alltaf hvað ég vil – en ég veit
nokkuð vel hvað ég vil ekki. Það er alls konar fólk sem
reynir að beina manni í alls konar áttir á lífsleiðinni, en þá er mikilvægt að
fylgja eigin innsæi. Ég held að það sé einn af mínum kostum – að vita hvað ég
vil ekki. Hægt og rólega setur það mann á þá braut sem maður vill ganga. Það
tekur tíma og það hafa ekki allir þolinmæði í þessum bransa.
„Ég veit ekki alltaf hvað ég vil – en ég veit nokkuð vel hvað ég vil ekki.
– Jökull Júlíusson
SKE: Þannig að þú þarft að treysta á sjálfan þig?
Jökull: Já, þetta er allt undir þér komið. Það er enginn að fara gera neitt fyrir þig, sama hvaða starf þú velur þér. Ég er alltaf að komast að því, meira og meira. Platan þín verður ekki góð þó svo að þú finnir rétta pródúserinn. Hann getur hjálpað þér og það munar um það, að vera með rétt fólk í kringum þig, en þetta byrjar og endar allt á sjálfum þér. Þú verður að vera sannfærður um þín gildi og þinn mátt. Það er mikilvægasta lífsreglan í þessu öllu saman.
SKE: Áhugavert.
Jökull: Já. Það hefur komið fyrir að maður setji hlutina í hendurnar á öðrum og það er það versta sem maður gerir, allavega fyrir mig: að leyfa plötufyrirtækinu eða öðrum að ráða ferðinni – sérstaklega um leið og fleiri augu byrja að beinast að þér.
SKE: Hefurðu upplifað þesskonar pressu sjálfur?
Jökull: Nei, af því að ég barðist fyrir frelsinu frá byrjun. Ég vildi gera þetta nákvæmlega eftir mínu höfði. Ég vildi hafa algjört frelsi til þess að leyfa sköpuninni að gerast náttúrulega. Ég sem mjög ólík lög, allt frá rokki eða blús yfir í þjóðlagatónlist eða hvað það nú er. Lögin fæðast þannig og ég leyfi þeim bara að koma. Því er mikilvægt að ég fái að halda þessu flæði.
SKE: Þú samdir við útgáfufyritækið á þessum forsendum?
Jökull: Já, ég gaf það út í byrjun að ég ætlaði ekki bara að semja lög í einhverju einu „genre“ bara vegna þess að það hentar formúlunni. Ég hef engan áhuga á því. Maður finnur það líka núna, eftir á að hyggja, að maður hefur meiri völd eftir því sem tíminn líður.
„Það er enginn að fara gera neitt fyrir þig, sama hvaða starf þú velur þér.
– Jökull Júlíusson
SKE:
Hvernig kanntu við þig í Austin, Texas?
Jökull: Ég kann vel við
Austin. Við fluttum, sem sagt, allir fjórir inn í þetta risahús í úthverfi
Austin, sem umboðsskrifstofan okkar tók á leigu fyrir okkur, fyrir einu og
hálfu ári síðan. Húsið er u.þ.b. 45 mínútur fyrir utan borgina. Það má segja að
nýr kafli í sögu hljómsveitarinnar hafi byrjað á þessum tíma. Síðan þá höfum
við verið meira og minna á túr, þannig að við höfum ekki verið mikið í Austin,
þannig séð. Við fengum ekki tækifæri til þess að aðlagast borginni og það
hjálpaði ekki að vera svona langt fyrir utan borgina sjálfa. Austin er frábær
borg og mjög frábrugðin öðrum borgum í Texas. Hún er fremur hippaleg og þar eru
nýir straumar í menningu og tónlist.
SKE:
Þannig að þú varst ekki í sérstakri rútínu þarna.
Jökull: Nei – og við erum að
flytja okkur yfir til Nashville. Við tókum upp plötuna þar, að mestu leyti, og höfum
eytt meiri tíma þar. Nashville er líka, að mínu mati, Mecca tónlistarinnar í
heiminum í dag. Þetta var og er mikil kántríborg í dag en þar er líka mikið
rokk.
SKE:
Hvert er skemmtilegasta gigg sem þú hefur spilað?
Jökull: Við byrjuðum að spila
þrír á Danska barnum þegar við vorum 17-18 ára og vorum vanir því að deila fimm
þúsund kalli fyrir þriggja tíma spilerí. Það er kannski ekkert eitt sem stendur
upp úr. Sem tónlistarmanni finnst mér fjölbreytnin skemmtilegust. Maður hefur
spilað í fermingum, í jarðarförum og í brúðkaupum – en einnig fyrir framan
10.000 manns á tónlistarhátíðum. Það var gaman að spila fyrsta „headline“
túrinn í vetur. Það var gaman að sjá að meira fólk var að koma og syngja með.
SKE: Hjálmar félagi minn bað mig um að spyrja sérstaklega út í æfingarrútínuna þína. Hvernig heldurðu þér í þessu formi?
(Það er „live“ myndband við lagið No Good á Youtube þar sem handleggir Jökuls eru í ákveðnum forgrunni. Einn aðdáendi hljómsveitarinnar talar um „arm porn.“)
Jökull: Ég hreyfi mig mikið og passa vel upp á það hvað ég borða. Líkaminn er hljóðfærið og verð því að hugsa vel um hann. Strákarnir í bandinu eru kannski með aðrar áherslur, en fyrir mig þá er nauðsynlegt að fá smá útrás. Ég fer í ræktina í klukkutíma á dag og það vita það allir sem eru að túra með okkur. Það er bara séð fyrir því – að Jökull fái að komast í ræktina. Þetta er líka nauðsynlegt upp á það að fá smá frið. Við erum náttúrulega bara ofan í hvor öðrum allan daginn, alla daga. Þetta er mín hugleiðsla.
SKE: Ég tengi; tek yfirleitt góðan hálftíma í Vesturbæjarlauginni á hverjum degi.
Jökull: Já, þetta er mjög gott. Svo passa ég upp á það hvað ég borða. Ég finn líka að mér finnst erfiðara að borða kjöt í Bandaríkjunum. Þetta er allt svo unnið. Ég fæ bara í magann. Svo kemur maður heim og þá er þetta allt ferskt og villt.
SKE: Hvað borðarðu þarna úti?
Jökull: Ég reyni að borða lífrænt. Fisk. Grænmeti.
SKE: Ég var mikil skyndibitafíkill sjálfur þegar ég bjó í Flórída. Svo flutti ég heim og kom ekki aftur til Bandaríkjanna fyrr en þremur árum síðar – og þá var ég búinn að ákveða að svala fýsninni hressilega. Félagar mínir sóttu mig á flugvöllinn og við byrjuðum á Denny’s þarna um morguninn. Svo fór ég á Taco Bell í hádeginu og á McDonald’s um þrjú leytið – og ég ældi og ældi seinna um kvöldið. Þetta var ákveðið „menningarsjokk.“
Jökull: Það er málið og maður er svo heppinn með mat hérna heima. Þetta er besta hráefni í heiminum. Ég nýt þess að versla hérna heima á hverjum degi. En það góða við Ameríku er það að það er líka gott úrval af lífrænum mat.
(Ég skipti um umræðuefni.)
SKE: Þú ert einhleypur?
Jökull: Jú.
SKE: Er það af ásettu ráði?
Jökull: Nei, alls ekki. Mig langar, sko. Ég finn það að maður er að eldast – eða mér finnst það að minnsta kosti …
(Jökull hlær.)
Jökull: Þetta er tilfinning sem flestir sem eru komnir yfir tvítugt kannast við. Ég hef áhuga á því að stofna fjölskyldu. Ég lít á þetta sem vertíð, núna. Það er lítill tími í annað en maður er alltaf að koma sér í betri stöðu og getur vonandi byrjað að stjórna tímanum betur. Persónulega væri ég alveg til í að túra minna. En vonandi að maður komist á þann stað með árunum og með mikilli vinnu.
(Allan
ljósmyndari hringir bjöllunni. Ég skil diktafóninn eftir og fer til dyra, á
meðan spjallar Jökull við Rachel.)
Jökull: Blessaður.
Allan: Blessaður … Hvernig
gengur?
Jökull: Já, bara vel. Ekki
amalegt hér, á Ránargötunni …
(Á
meðan Allan stillir upp græjunum höldum við áfram að spjalla.)
SKE:
Mig langaði aðeins að spyrja þig út í aðdáendur. Hefurðu lent í einhverjum
vandræðalegum aðdáendum.
Jökull: Já, já. Aðdáendur eru
svolítið óþægilegt „concept“ yfir höfuð. Það
er ekki alveg eðlilegt að það sé einhver sem kemur upp að þér og veit helling
um þig – að það sé einhver dýrkun í gangi. Þetta er skrýtið. Það er erfitt að
vera eðlilegur í þannig aðstæðum en svo lengi sem maður tekur þessu ekki of
alvarlega þá er þetta í lagi. Svo er þetta líka mismunandi eftir því hvort að
fólk sé í glasi eða ekki. En auðvitað reyni ég að koma fram af einlægni þegar
svo er. Að einhver skuli gefa sér tíma til þess að heilsa þér, þá er það bara
heiður.
„Aðdáendur eru svolítið óþægilegt ,concept’ yfir höfuð.
– Jökull Júlíusson
SKE: Hvað finnst þér um það að Nelson hafi breytt inngangslaginu úr Hjálmum í Kaleo?
Jökull: Gunni heyrði í mér og bað um leyfi og ég sagði honum að það yrði heiður. Ég fylgist að sjálfsögðu með honum jafnt og landsliðinu. Ég stefni að því að reyna fara á næsta bardaga vegna þess að ég hef aldrei farið. Við eigum svolítið af sameiginlegum vinum og ég er mikill aðdáandi hans.
(Við höldum áfram að blaðra þangað til að Allan er tilbúinn. Jökull stillir sér upp á ýmsum stöðum íbúðarinnar á meðan ég bregð mér út á pall og fæ mér bjór. Það er sumar. Veðrið er gott. Guðirnir brosa í átt að eylandinu. Þegar ég geng aftur inn þá er Jökull kominn í leðurjakka og sestur fyrir framan myndavélina inn í eldhúsi. Ég hugsa til annarrar athugasemdar á Youtube, en þá er Kaleo að flytja All the Pretty Girls og kynnir Jökull lagið með því að segja: „We are Kaleo – and we are going to do All the Pretty Girls.“ Undir myndbandið skrifar notandinn Chase Teron: „Yes, Kaleo, yes you are.“ Þegar Jökull og Rachel kveðja tek ég eftir því að hann skildi leðurjakkann eftir í plastpoka á stofugólfinu … Ég er að hugsa um að selja hann á Ebay.)